Hetaja dziaŭčyna vyjšła ŭ centry Hrodna z płakatam «Nie vajnie». Jana raskazała, što pieražyła paśla
Ksienija Kamienka nie zmahła maŭčać, jak by strašna joj ni było. Jak skłałasia žyćcio dziaŭčyny paśla śmiełaha pratestu?
Dla Ksienii raspačali zbor na «Bajsole» — dziaŭčynie treba dapamoha, kab apłacić nieabchodnaje miedyčnaje abśledavańnie. Paŭdzielničać u zbory možna tut.
«Napisała na listku A4 słovy «Nie vajnie va Ukrainie», pakłała jaho ŭ zaplečnik i pajšła na ŭčastak»
Letam 2020-ha Ksienija Kamienka, studentka Hrodzienskaha dziaržuniviersiteta, pryjechała ŭ Minsk na kanikuły. Dziaŭčyna rodam sa stalicy, ale na toj čas vučyłasia ŭ Hrodnie na tamtejšym histfaku.
Kali praź niekalki dzion paśla vybaraŭ stalicu achutali łancužki salidarnaści, Ksienija dałučyłasia da ich na Kamiennaj Horcy. A praz paru dzion pačała vałancioryć u Balnicy chutkaj dapamohi, dzie prymali paranienych ad hvałtu siłavikoŭ:
«Praviała tam try dni, navat nie jeździła dadomu. My chadzili pa pałatach, raznosili rečy dla ludziej, jakija pryjazdžali z Akreścina, bo ŭ ich z saboj ničoha nie było. Pytalisia ŭ ludziej, ci im niešta treba. Niekatorym treba było dapamahčy vyjści, bo jany byli vielmi źbityja.
Niejak my rabili viečarovy abychod, i pacyjenty paprasili mianie pračytać vierš — niechta razrekłamavaŭ, što ja heta ŭmieju. Užo nie pamiataju, što im pračytała — ci to niešta z «Novaj ziamli», ci to niešta kupałaŭskaje. Ale jany ŭvažliva słuchali, i heta było da dryžykaŭ».
Masavyja pratesty syšli ŭ minułaje, i Ksienija viarnułasia da vučoby. Kali pačałasia poŭnamaštabnaja vajna va Ukrainie, dziaŭčyna vučyłasia na trecim kursie. Dziaŭčyna ŭspaminaje, što tyja padziei jaje vielmi ŭzrušyli — paŭpłyvała i luboŭ da samoj Ukrainy, i toje, što na toj čas u jaje tam žyło šmat siabroŭ.
Jaje ździŭlała, što nie ŭsie biełarusy šakavanyja vajnoj — praz heta jana navat kanfliktavała z baćkami.
Pačućci nakoplivalisia, i Ksienija vyrašyła vyjści na pratest. Uspaminaje iluzornaje adčuvańnie, što jaje nie zatrymajuć, i šmat pieražyvańniaŭ:
«Razumieła, što tam maje siabry, tam kraina, jakuju ja lublu i dzie prajšła niejkaja častka majho žyćcia, bo my tudy časta jeździli, dla mianie heta ŭ niejkim sensie druhi dom. Tam ludzi, jakija dla mianie važnyja, ale jany ciapier pad kulami i snaradami. Nie mahu prosta hladzieć na ŭsio heta i kazać «trymajciesia», ja pavinna niešta zrabić.
Heta byŭ dzień refierendumu pa źmienach u Kanstytucyju. Pierad tym, jak hałasavać, ja napisała na arkušy A4 słovy «Nie vajnie va Ukrainie», pakłała jaho ŭ zaplečnik i pajšła na ŭčastak. Da kanca nie viedała, što vyjdu na pikiet. Vyjšła z učastka i atrymała paviedamleńnie ad siabroŭki z Kijeva — maŭlaŭ, znoŭ niechta zahinuŭ. Heta było dla mianie kropkaj».
Dziaŭčyna pajechała ŭ centr Hrodna. Jana spyniłasia na schodach la Pałaca tekstylščykaŭ, što na Savieckaj płoščy, i razharnuła samarobny płakat z zaplečnika. Mima išli ludzi — niekatoryja prosta prachodzili mima, a niekatoryja žestami demanstravali padtrymku Ksienii.
Praź niekalki chvilin Ksienija pabačyła patrulnych, jakija stajali niedaloka ad jaje i kamuści zvanili. Tady jašče možna było źbiehčy, razvažaje dziaŭčyna, ale jana zastałasia na płoščy. Patrulnyja tym časam padyšli da jaje i paprasili dziaŭčynu prajści ź imi — maŭlaŭ, «raptam vy zadumali niejki terakt». A taksama pryhrazili prymianieńniem siły, kali nie pahodzicca.
«Za dva miesiacy, što zastavałasia ŭ Biełarusi paśla zatrymańnia, ja vielmi schudnieła»
Ksieniju zavieźli ŭ miascovy RAUS. Jana ŭspaminaje dziŭnyja ŭ jaje razumieńni pytańni, jakija pačuła tam ad siłavikoŭ: maŭlaŭ, što ž vam nie siadzicca doma, čamu vy vyjšli? U ścienach RAUS Ksienija sustreła šmat inšych zatrymanych u toj dzień, i bolšaść ź ich prosta stajali la ŭčastkaŭ dla hałasavańnia ci prachodzili mima.
Tam dziaŭčyna pieražyła dva dopyty. Asabliva składanym akazaŭsia druhi:
«Mianie zavodziać u kabiniet, a tam siadziać dva hubazikaŭcy. Siadžu i razumieju, što mnie vielmi drenna, u mianie kružycca hałava — vielmi pierachvalavałasia, ničoha nie jeła i nie piła z ranku, a było ŭžo 16-17 hadzin. Razumieła, što zaraz straču prytomnaść: jany paśmiajalisia ź mianie, ale pahadzilisia dać mnie vady.
Potym pačali pytacca pra čat-bot płana «Pieramoha». Prykidvałasia durničkaj, kab zrazumieć, što jany viedajuć. Pačali kazać, što znajšli ŭ mianie toj čat-bot, što ŭ maich archivach zachavanyja pasty z «Niechty» i «ekstremisckich» telehram-kanałaŭ. Skazała im, što nie paśpieła skončyć rehistracyju ŭ tym čat-bocie».
Ksienija adznačaje, što padčas adnaho z dopytaŭ joj dali ŭ ruki jaje telefon, kab dziaŭčyna ŭviała parol, i jana paśpieła vydalić telehram. Ale heta nie dapamahło, bo ŭ telehramie jana nie mieła dvuchfaktarnaj aŭtentyfikacyi.
Pad pahrozami fizičnaha hvałtu dziaŭčyna napisała «pryznańnie», što zarehistravałasia ŭ płanie «Pieramoha». Na try dni jana trapiła ŭ hrodzienski SIZA — u IČU było stolki zatrymanych, što dla jaje nie chapiła miesca. A potym dziaŭčynie dali štraf u 50 bazavych, i na nastupny dzień pa jaje pryjšoŭ HUBAZiK:
«Spačatku jany pryjšli ŭ studencki internat, ale mianie tam nie było. Zładzili vobšuk, zabrali moj noŭtbuk. Ja ž adkaznaja dziaŭčyna, i na nastupny dzień paśla vyzvaleńnia pajšła na zaniatki. Mianie paklikali ŭ dekanat, kab napisała tłumačalnuju za propuski zaniatkaŭ, i potym ja pajšła pahutaryć da dekana.
Tolki pačali hutaryć, jak adčynilisia dźviery ŭ kabiniet i tudy zajšli dva hramiły z paśviedčańniami. Skazali, što zabirajuć mianie».
Dziaŭčynu advieźli ŭ miascovaje adździaleńnie HUBAZiKu, dzie zapisali ź joj prymusovaje videa. Nastupnym punktam byŭ Śledčy kamitet, dzie joj pakazali kryminałku pa artykule 361-1 — udzieł u ekstremisckim farmavańni. Paabiacali «ad 4 da 7 hadoŭ» — dziaŭčyna ŭspaminaje, što jaje pačało treści. Ale na toj čas Ksienii dali status śviedki i vypuścili na volu.
Na ŭniviersiteckim saviecie prafiłaktyki adčytali dziaŭčynu: kazali, što jana nie maje racyju ŭ staŭleńni da vajny, zhadali Cichanoŭskuju i sumnaviadomy naratyŭ pra «dzie vy byli vosiem hadoŭ vajny». Siem členaŭ savieta prahałasavali suprać jaje adličeńnia, ale vosiem — za adličeńnie. I tady Ksienija pačała afarmlać polskuju vizu, kab źjechać z krainy.
4 krasavika 2022 hoda da baćkoŭ dziaŭčyny pryjšli z KDB. Ksienija dačakałasia vizu i praź miesiac źjechała ŭ Polšču:
«Hetaje čakańnie było vielmi niervovaje. U Hrodnie paśla turmy i Śledčaha kamitetu ŭ mianie była mocnaja panika, ja nie mahła zastavacca adna ŭ pakoi. Raspačynałasia niešta padobnaje da paničnaj ataki.
Vokny majho pakoja vychodzili na parkoŭku la internata, i kali ja bačyła tam mašynu biez apaznavalnych znakaŭ ci čornaha koleru, było adčuvańnie, što heta pryjechali pa mianie. Było vielmi strašna. Za hetyja dva miesiacy, što ja zastavałasia ŭ Biełarusi paśla zatrymańnia, ja vielmi schudnieła».
«Da samaha kanca vieryła: zmahu asabista skazać tatu, što lublu jaho»
U emihracyi, adnak, vykliki dla Ksienii nie skončylisia. U pačatku 2023-ha pamior jaje chrosny baćka, jaki byŭ dla dziaŭčyny važnym čałaviekam, a paźniej pamior i jaje rodny tata. Ksienija nie mieła mahčymaści ź imi raźvitacca asabista.
Dziaŭčyna ŭspaminaje, što paŭhoda nie mahła ŭśviadomić — chrosnaha taty ŭžo niama. Časam jana brała jaho fota i razmaŭlała ź im, pisała ŭ čat ź jaho ŭžo nieaktyŭnym akaŭntam.
Paśla śmierci rodnaha taty było taksama składana:
«Ź im my raźvitalisia na ciažkaj nocie, chacia i kamunikavali paśla majho adjezdu. Naša apošniaja razmova adbyłasia bolš čym za paŭhoda da jaho śmierci i była vielmi składanaja. Potym vyrašyła, što nie mahu bolš słuchać toje, što jon kazaŭ — prośby viartacca, bo, maŭlaŭ, nikoha nie zatrymlivajuć i ŭsio budzie dobra. Kazaŭ, što kali ludziej zatrymlivajuć prosta na miažy, to jany ŭ niečym vinavatyja. «Značyć, i ja taksama parušyła zakon?» Jon skazaŭ, što tak.
Ciapier ja hladžu na heta troški inakš — mahčyma, možna było prosta nie havaryć na tyja temy. Ale ŭsio ž jon pačynaŭ tyja hutarki. Kali daviedałasia, što jon u balnicy ź siepsisam mozhu, mnie było vielmi ciažka. Da samaha kanca vieryła, što jon ačuniaje i ja zmahu jamu asabista skazać, što lublu jaho, što pamiž nami tolki palityčnyja sprečki. Ale ja nie zmahła heta skazać jamu, i ad hetaha mnie jašče bolš składana, vielmi chaciełasia b ź im zaraz pahavaryć».
U 2023-m Ksieniju napatkaŭ jašče adzin vyklik. Padčas samaahladu jana znajšła ŭščylnieńnie ŭ hrudziach, zrabiła UHD i pajšła da doktara. Toj nakiravaŭ dziaŭčynu ŭ ankadyspansier — było padazreńnie, što ŭ jaje złajakasnaja puchlina.
«Praź miesiac ja trapiła da ankołaha, i hetaje čakańnie było vielmi składanym. Pa vynikach analizaŭ usio akazałasia dobra, i mnie tolki skazali kožnyja paŭhoda naviedvacca da doktara, kab kantralavać utvareńnie. Paraili vyrazać jaho, i ciapier ja rychtujusia da apieracyi, tolki treba zrabić šmat analizaŭ, jakija nie ŭvachodziać u košt majoj strachoŭki».
U listapadzie 2024-ha Ksienija znajšła pracu ŭ biznesie, jaki zajmajecca naciažnymi stolami. Spačatku ŭsio było dobra, ale sa śniežnia pracadaŭca pačaŭ zatrymlivać zarobak — heta tłumačać finansavymi ciažkaściami ŭ kampanii.
Dziaŭčyna raskazvaje, što doŭha šukała pracu, i firma, ź jakoj uźnikli prablemy, była dla jaje apošniaj mahčymaściu. Zdavałasia, usio budzie dobra, tym bolš što kampanija pracuje ŭžo niekalki hadoŭ i jaje ŭłaśniki — biełarusy. Ale atrymałasia nie tak:
«Jość tysiača dalaraŭ, jakaja pavinna pryjści na tvaju kartku, ź jakoj ty musiš zapłacić za pakoj i kupić ježu, a jana nie prychodzić. Nie viedaješ, što rabić, heta vielmi napružvaje. Atrymałasia pajści na paŭstaŭki mieniedžarkaj u klininhavuju firmu, maju nadzieju, što ŭsio budzie naładžvacca.
Nie viedaju, čamu, ale 2024-ty akazaŭsia dla mianie vielmi składanym. Mnie vielmi ciažka prasić dapamohu, ale zrazumieła, što sama ŭžo nie daju rady».
Dla Ksienii adkryli zbor na «Bajsole» — dziaŭčynie treba dapamoha, kab vyžyć u čas zatrymki zarobku i apłacić nieabchodnaje miedyčnaje abśledavańnie. Paŭdzielničać u zbory možna tut.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ«20 sutak pravioŭ u kamiery z varjatam biez adnoj ruki». Manałoh palitviaźnia, jaki trapiŭ u kałoniju za 8 rubloŭ škody
«Vy ž sami razumiejecie». Horki manałoh biełaruskaha nastaŭnika
«Rasija nikoli nie spynicca — jaje možna tolki rabić słaboj». Vialikaja hutarka z kamandziram kalinoŭcaŭ Paŭłam Šurmiejem
U jaki dzień u 2020-m mahli zdarycca pieramieny? Polski dypłamat vydaŭ knihu ab pracy ŭ Biełarusi i daŭ adkaz na heta pytańnie9
Kamientary
>kali ludziej zatrymlivajuć prosta na miažy, to jany ŭ niečym vinavatyja.
Prosta treba naiŭnym durniam narešcie ŭciamić - VY NA AKUPAVANAJ TERYTORYI. SUPRAĆ VAS UŽO 30 HADOŬ IDZIE HIBRYDNAJA VAJNA. HETA NIE ŽARTY. I tady nijakich ździŭleńniaŭ,kanfuzaŭ i dysanansaŭ nie budzie i pavodziny stanuć adpaviednymi. Jak u partyzan.
Ale ž nie, heta zanadta składana. Buduć dalej ździŭlacca, šukać lohiku ŭ dziejańniach akupantaŭ, uzhadvać niejkija "zakony"... rabić ŭsio tolki b nie pryznavacca sabie šta my pad maskalska-fašyskaj akupacyjaj.
a navošta pajšła hałasavać ?