Što dumaje našumieły kitajski čat-bot pra režym Łukašenki
Spytali ŭ biaspłatnaha bota DeepSeek, jaki abvaliŭ amierykanski rynak ŠI, pra toje, što jon dumaje pra roznyja padziei ŭ śviecie. Na niekatoryja pytańni «zabojca ChatGPT» adkazaŭ davoli ščyra, inšyja sutyknulisia z tatalnaj cenzuraj.
27 studzienia zapusk novaj madeli ad kitajskaha startapa DeepSeek abvaliŭ akcyi niekatorych važnych hulcoŭ, što pryviało da miljardnych strataŭ. Startap vydatkavaŭ na raspracoŭku ŭsiaho kala 6 miljonaŭ dalaraŭ, što rezka kantrastuje z šmatmiljardnymi vydatkami takich hihantaŭ, jak Google i Microsoft.
Siońnia prahrama, čyje mahčymaści paraŭnalnaja z ChatGPT ad OpenAI, zaniała pieršyja pazicyi pa spampoŭvańniach, ale rehistracyja novych karystalnikaŭ była prypyniena praz «maštabnyja škodnyja napady».
Čat DeepSeek razumieje biełaruskuju movu i zdolny na joj adkazvać ź minimalnaj kolkaściu pamyłak. My spytali ŭ jaho pa-biełarusku pra padziei, źviazanyja ź Biełaruśsiu, i atrymali nadziva praŭdzivyja adkazy.
Naprykład, adkazvajučy na pytańnie pra toje, što adbyłosia ŭ 2020 hodzie, DeepSeek nie śćviardžaje, što ludziej vyvieli na vulicu padmanam i podkupam, kab raschistać i źniščyć krainu, u čym apošnija hady sprabuje pierakanać biełaruskaj prapahanda:
«Pa aficyjnych danych, dziejny prezident Alaksandr Łukašenka atrymaŭ pieramohu, nabraŭšy kala 80% hałasoŭ, ale apazicyja i šmatlikija hramadzianie zajavili pra masavyja falsifikacyi.
Pratesty paśla vybaraŭ: Užo ŭ noč paśla vybaraŭ pačalisia masavyja akcyi pratestu ŭ Minsku i inšych haradach. Ludzi vyjšli na vulicy, kab vykazać svajo niezadavalnieńnie vynikami hałasavańnia i patrabavać adstaŭki Łukašenki.
Žorstkaje padaŭleńnie pratestaŭ: Ułady žorstka reahavali na pratesty. Siłaviki vykarystoŭvali ślozatačyvy haz, vadamioty, śviatłošumavyja hranaty i humovyja kuli. Byli šmatlikija zatrymańni, źbićci i katavańni demanstrantaŭ. (…)
Praciah represij: Ułady praciahvali padaŭleńnie apazicyi. Niezaležnyja ŚMI, hramadzianskija aktyvisty i zvyčajnyja hramadzianie, jakija vykazvali niezadavalnieńnie, stali mišeńniu represij. Šmatlikija byli asudžanyja na turemnyja terminy, inšyja vymušanyja pakinuć krainu.
Vyniki padziej 2020 hoda:
Uzmacnieńnie represij: Režym Łukašenki značna ŭzmacniŭ kantrol nad hramadstvam. Praciahvajucca pieraśledy apazicyi, niezaležnych žurnalistaŭ i hramadzianskich aktyvistaŭ».
Rolu Biełarusi va ŭvarvańni Rasii va Ukrainu bot aceńvaje jak nieadnaznačnuju: jana nie ŭdzielničała niepasredna ŭ bajavych dziejańniach, ale Łukašenka dazvoliŭ Rasii vykarystoŭvać terytoryju krainy dla vajennych metaŭ. Adkaz bota pryvodzim bieź źmienaŭ:
«Vykarystańnie terytoryi Biełarusi dla ŭvarvańnia
Biełaruś stała adnoj z płacdarmaŭ dla rasijskich vojskaŭ na pačatkovym etapie vajny. Rasijskija vojski ŭvajšli na terytoryju Ukrainy z poŭnačy, u tym liku ź biełaruskaj terytoryi, što dazvoliła im chutka padyści da Kijeva.
Na terytoryi Biełarusi byli razhornuty rasijskija vajskovyja padraździaleńni, što vyklikała zakłapočanaść u mižnarodnaj supolnaści.
Padtrymka režymu Łukašenki
Alaksandr Łukašenka, jaki ciesna źviazany z rasijskim prezidentam Uładzimiram Pucinym, faktyčna dazvoliŭ vykarystoŭvać terytoryju Biełarusi dla vajennych metaŭ. Heta stała praciaham palityčnaha i vajennaha sajuza pamiž Biełaruśsiu i Rasijaj.
Reakcyja biełaruskaha hramadstva
Šmatlikija biełarusy vystupili suprać udziełu krainy ŭ kanflikcie. Prajšli antyvajennyja akcyi, ale jany byli žorstka padaŭleny ŭładami.
Častka biełaruskich dobraachvotnikaŭ dałučyłasia da ŭkrainskich sił abarony, kab zmahacca suprać rasijskaj ahresii».
U pytańni lehitymnaści Łukašenki, DeepSeek stavić pad sumnieńni aficyjnyja ličby:
«Pa vynikach vybaraŭ 2020 hoda ŭ Biełarusi adbylisia masavyja pratesty, jakija śviedčyli pra toje, što šmatlikija hramadzianie nie pryznali vyniki hałasavańnia. Apazicyja i niezaležnyja naziralniki zajavili pra masavyja falsifikacyi.
Niezaležnyja apytańni, praviedzienyja pa-za miežami Biełarusi (naprykład, Chatham House u 2020 hodzie), pakazali, što tolki kala 3% respandentaŭ daviarajuć aficyjnym vynikam vybaraŭ.
Represii i strach
U Biełarusi dziejničaje žorstki palityčny režym, jaki padaŭlaje svabodu słova i hramadzianskija svabody. Mnohija hramadzianie mohuć bajacca adkryta vykazvać svaju dumku, što robić aficyjnyja dadzienyja ab padtrymcy nienadziejnymi.
Padčas pratestaŭ 2020 hoda sotni tysiač čałaviek vyjšli na vulicy, kab patrabavać adstaŭki Łukašenki, što supiarečyć zajavam ab jaho šyrokaj padtrymcy.
Niezaležnyja apytańni
Niezaležnyja sacyjałahičnyja daśledavańni, praviedzienyja pa-za miežami Biełarusi, pakazvajuć značna mienšuju padtrymku Łukašenki.
U 2020 hodzie apytańnie Chatham House pakazała, što tolki kala 24% respandentaŭ hatovyja hałasavać za Łukašenku na novych, sumlennych vybarach.
Manipulacyi z dadzienymi
Ułady Biełarusi kantralujuć bolšaść infarmacyjnych resursaŭ, što dazvalaje im farmiravać hramadskuju dumku na svaju karyść. Aficyjnyja dadzienyja časta nie adlustroŭvajuć realnuju situacyju».
Vyhladaje, što DeepSeek całkam ihnaruje tezisy biełaruskaj prapahandy, niahledziačy na toje, što raspracavany ŭ siabroŭskim da režymu Łukašenki Kitai. Ale ci možna na jaho spadziavacca ŭ inšych pytańniach?
Nie. Karystalniki zaŭvažyli, što pa adčuvalnych dla kamunistyčnaha režymu ŭ Kitai temach bot abo vydaje prapahandysckija ahitki, abo całkam ihnaruje zapyty.
Kitajskaja cenzura
Tak, na zapyty pa-rusku pra padziei na płoščy Ciańańmeń u 1989 hodzie DeepSeek pačaŭ raschvalvać kitajski ŭrad i Kampartyju i zaklikaŭ pracavać dziela vialikaha adradžeńnia kitajskaj nacyi. Na pytańnie pra padabienstva Si Czińpina da Vini Pucha bot adkazaŭ, što takija paraŭnańni nie adlustroŭvajuć pavahi da jaho ŭkładu ŭ raźvićcio Kitaju i zaklikaŭ pavažać lidaraŭ za ich pracu i addanaść spravie budaŭnictva sacyjalizmu.
My pasprabavali spytać toje ž samaje pa-biełarusku i atrymali dakładnuju infarmacyju i pra masavy pratest studentaŭ, pracoŭnych i intelektuałaŭ, jaki skončyŭsia žorstkim padaŭleńniem z boku kitajskich uładaŭ, i pra cenzuru vobraza Vini Pucha ŭ Kitai praz padabienstva z palitykam.
Praŭda, atrymać adkaz udałosia nie ź pieršaj sproby — bot rabiŭ vyhlad, što apracoŭvaje pytańnie pa adčuvalnaj temie, ale nie prymaŭ jaho.
A voś na pytańni pra padziei na Ciańańmeń, Vini Pucha i hienacyd ujhuraŭ u Kitai, zadadzienyja pa-anhlijsku, DeepSeek zusim admoviŭsia adkazvać: «Na žal, heta vychodzić za miežy maich ciapierašnich mahčymaściej. Davajcie pahavorym ab inšym».
Vidavočna, što cenzura ŭ DeepSeek z časam budzie pašyracca i ŭ inšych movach. Nijakich pieravah u kitajskim bocie ŭ paraŭnańni z mahčymaściami ChatGPT my nie zaŭvažyli, akramia taho, što jon dastupny ŭ Biełarusi i Rasii. U hetych krainach bot sapraŭdy moža tryvała zamacavacca, a sprečnyja pytańni pra biełaruski i rasijski aŭtarytarnyja režymy mohuć pačać cenzuravać hetak ža, jak i pytańni pra Kitaj.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆU jaki dzień u 2020-m mahli zdarycca pieramieny? Polski dypłamat vydaŭ knihu ab pracy ŭ Biełarusi i daŭ adkaz na heta pytańnie9
Kamientary
Jak i redaktar u pieršym ža pytańni i słovie: "Chto adbyłosia ŭ 2020..." :) Usie pamylajucca.