«Znajści žančynu nie prablema. Pytańnie — u jakaści». Pad Vilejkaj pasialilisia dva tavaryšy, jakija admovilisia ad žonak i zjechali ŭ hłuš
Studzionki i Kazany znachodziacca ŭ 20 kiłamietrach ad Vilejki. Žurnalistaŭ «Kraj.baj» siudy pryvioŭ apovied pra niejkaha Kościu, jaki «dobraŭparadkoŭvaje mohiłki, jamu niedzie 40 hadoŭ, tamu vioska budzie žyć». Ale Kościa akazaŭsia nie adzinym mužykom na dźvie vioski. U susiednich Kazanach pasialiŭsia Siarhiej z padobnaj fiłasofijaj žyćcia.
Studzionki
U vioscy nie čuvać ni sabak, ni pieŭniaŭ. Ale žyćcio ŭ Studzionkach usio ž taki jość. Na hanku draŭlanaha doma žurnalistaŭ sustrakaje 87-hadovaja Maryja Vasileŭna. U Studzionkach zimujuć jana i Kościa, a kaliści tut kipieła žyćcio i hulała moładź.
— Usie ci razjechalisia, ci paŭmirali. Vo, jak žyzń źviała — ja adna zastałasia, — kaža žančyna.
Paśla vajny jana jeździła na zarobki i piłavała les, a potym padymała kałhas i pracavała pabolej za mužykoŭ «i na siejałcy, i na palavych«. Navat na došku honaru trapiła i miedali atrymała.
«A jak piensiju pałučać, dyk samuju mienšuju dali — voś vam i miedali, ni *** nie dali», — rahoča babula.
Kot, sabaka, chata, aŭtałaŭka — tak možna apisać budni. U razmovie Maryja Vasileŭna ni na što nie skardzicca, akramia koštaŭ.
U dvary ŭ Kości na vietry «hajdajecca» adzieńnie. Na haryzoncie zjaŭlajecca vysoki čałaviek u kamuflažnaj kurtcy. Kościa — apošniaja nadzieja na adradžeńnie vioski.
U Studzionkach Kościa pasialiŭsia piać hadoŭ tamu. Žyvie ŭ domie babuli. Sam z Kuranca. Kaža, što dom pierabuduje, «kab atrymlivać asałodu ad žyćcia na vioscy».
— Mnie padabajecca na vioscy, razumiejecie? Svaboda tut, pavietra, — zahavorvajučy pra žyćcio, Kościa zaviaršaje svaju fiłasofiju słovami «jak jość, tak jość» i nazyvaje siabie siratoj.
— Tamu što biez žonki, kinuła, — kaža jon i dadaje, što ŭ susiedniaj vioscy Kazany «taksama jość taki» — biez žonki.
Na žyćcio ŭ Kości płany jość. Punkt №1 — budoŭla.
— Vaźmusia za dobraŭparadkavańnie mohiłak, pačniecca abarot hrošaj, kuplu cemient, pačnu dom pierabudoŭvać. Padmurak pad łaźniu ŭžo zaliŭ, — pieraličvaje jon i zahavorvaje pra žančyn.
— Znajści — nie prablema, pytańnie — u jakaści.
— A jakasnaja — heta jakaja? — pytajemsia.
— Kab haspadarlivaja była, jakaja razumieje i «palanu» chutka nakryła, — farmuluje Kościa.
Praciahvajučy žyćciovyja temy, jon zapeŭnivaje, što žyćcio na vioscy abychodzicca tańniej za haradskoje.
— A dzie tut farsić u modnych šmotkach? — hučyć rytaryčnaje pytańnie. — Ježy mnie adnamu taksama šmat nie treba. Ja i na sto rubloŭ pražyvu, — raspaviadaje Kościa pra bałans vydatkaŭ.
Kazany
U Kazanach — vioscy z adnoj vulicaj — zimujuć dva čałavieki. Babula Nina i Siarhiej, jaki zjechaŭ u Kazany paśla «niaŭdałaha šlubu». Haspadar raspaviadaje, jak jamu žyviecca.
— Vydatna! Nie zasmučany i ź niervami spakojnymi. Vy pahladzicie na ludziej u horadzie: z roznym kłopatam, zamardavanyja, ź imi ž razmaŭlać niemahčyma: hrošy, biznes, padmanuć, urvać — razmovy pra adno i toje ž.
Siarhiej — zvyčajny biełarus. Kaža, što da jaho ŭzrostu ŭ kožnaha pavinna być prybytkovaja prafiesija i što sam jon — stanočnik šyrokaha profilu. Pracuje na fabrycy pad Minskam pa hrafiku 2 praz 2 — i asabista jon ščaślivy.
— Łaźniu i haraž pabudavaŭ, ciapier viasna, bulbu pasadžu. Mnie heta ŭ radaść. Ja — mužyk ziamli, — i znoŭ pačynaje havaryć na luboŭnuju temu.
— Paśla 40 hadoŭ treba razvodzicca i žyć asobna, tamu što žyćcio ŭ hetyja hady tolki pačynajecca, — niečakana kidaje jon.
— A z žančynami, atrymlivajecca, žyćcio paśla 40 zakančvajecca?
— Žančyna — niervy. Kali da hetaha času nie skłałasia, navošta tryvać? Ja tryvaŭ, a da 40 hadoŭ zrazumieŭ: nie toje. I reč nie ŭ tym, što žančyna ŭvieś čas niešta prosić. Heta duraść.
— A ŭ čym?
— Jana stanovicca nievynosnaj z-za svaich prablem i pavodzin, — udakładniaje Siarhiej. — U Siaredniavieččy jak było? Žančynie dazvalali skazać, davali słova. A ciapier zarobak adbirajuć i «razhaniajucca» tak, što na «try hałavy» mužyka «abskokvajuć». Moža, mužyki i sami vinavatyja, — zdajecca, stereatyp Siarhieja ab patryjarchacie raźbivajecca ab «skału».
Žyvie Siarhiej biez zvykłych haradskich vyhod, i, kaža, praz 3—4 dni sielskija budni nahaniajuć tuhu.
— Ciahnie ŭ horad. Chočacca źmianić abstanoŭku: zajści ŭ kaviarniu, na ludziej pahladzieć. Mnie treba rassłabicca. Ale pierajazdžać u horad nie chaču. Tut ža svaboda.
Stała viadoma imia čałavieka, jakoha siłaviki nazvali pieršym zatrymanym pa spravie «Hajuna»33
Kamientary